Zapalenie spojówek to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób narządu wzroku. Może występować u osób w każdym wieku i mieć podłoże bakteryjne, wirusowe bądź alergiczne. Objawy zapalenia spojówek są charakterystyczne, natomiast leczenie zależy w dużej mierze od źródła zakażenia.

Wirusowe zapalenie spojówek

Zapalenie spojówek najczęściej ma podłoże wirusowe. Wywołują je adenowirusy, które najczęściej przenosi się do organizmu na dłoniach. Wirusowe zapalenie spojówek jest objawiane:

• powiększeniem przyusznych węzłów chłonnych,
• występowaniem grudek w spojówce powiekowej,
• stosunkowo niewielką ilością wydzieliny wydobywającej się z oka,
• zaczerwienieniem gałki ocznej,
• swędzeniem oka,
• łzawieniem oka.

Czasami u pacjentów występuje również światłowstręt. Zapalenie może współistnieć z infekcją górnych dróg oddechowych. W tym przypadku pojawia się dodatkowy objaw, jakim jest stosunkowo wysoka gorączka. Wirusowe zapalenie spojówek jest stosunkowo proste do rozpoznania, gdyż występuje tutaj mniejsza ilość wydzieliny z oka, niż w przypadku zakażenia bakteryjnego.

Leczenie polega na zastosowaniu środków działających miejscowo – kropel do oczu czy okładów. Czasami lekarz decyduje o podaniu leków zawierających steroidy, jednak standardowo w terapii wykorzystuje się sztuczne łzy. Bardzo istotna w przypadku wirusowego zapalenia spojówek jest profilaktyka. Pacjenci powinni często myć ręce, używać osobnych ręczników, unikać przykładania dłoni do powierzchni oka. Co ważne, zakażenie najczęściej dotyka jedno oko, lecz w bardzo krótkim czasie rozprzestrzenia się też na drugie.

Bakteryjne zapalenie spojówek

Bakteryjne zapalenie spojówek występuje niezwykle rzadko – szacuje się, że stanowi ono jedynie 5% zakażeń ogólnych. Chorobę wywołuje gronkowiec złocisty, rzadziej natomiast dwoinka zapalenia płuc. Co ciekawe, bakteryjne zapalenie spojówek może przebiegać z różnym nasileniem. U niektórych pacjentów objawy występują tygodniami, lecz nie są bardzo uporczywe. U innych nasilenie objawów przebiega w ciągu kilku godzin, a u pewnej grupy tempo rozwoju choroby jest gwałtowne. Objawy charakterystyczne dla bakteryjnego zapalenia spojówek to:

• duża ilość wydzieliny wydobywającej się z oka,
• pieczenie oczu,
• znaczne zaczerwienie oczu,
• szczypanie powiek,
• uczucie piasku pod powiekami,
• uczucie sklejenia powiek bezpośrednio po przebudzeniu,
• widoczny obrzęk – występuje w zaawansowanym stadium choroby.

Leczenie bakteryjnego zapalenia spojówek najczęściej sprowadza się do podania antybiotyków. Pacjent powinien również dbać o higienę narządu wzroku, tak aby przyspieszyć jego regenerację. Czasami bakteryjne zapalenie spojówek występuje jednocześnie z zapaleniem ucha środkowego, a nawet z zapaleniem płuc. Wtedy też podaje się antybiotyki, lecz lekarz może zadecydować o podaniu specyfików o poszerzonym spektrum działania.

Alergiczne zapalenie spojówek

Alergiczne zapalenie spojówek występuje jako odpowiedź organizmu na działanie czynników drażniących, przede wszystkim pyłków, kurzu, pleśni czy roztoczy. Najczęściej ma ono charakter sezonowy – pacjenci uskarżają się na występowanie nieprzyjemnych objawów zwłaszcza wiosną i latem, w okresie natężonego pylenia. Niemniej jednak alergiczne zapalenie spojówek może występować przez cały rok. Objawy zwykle pojawiają się nagle, a choroba ma ostry przebieg. Najczęstsze symptomy to:

• silne łzawienie oczu,
• silne swędzenie oczu,
• zaczerwienienie,
• uczucie ciała obcego w oku,
• niewielka ilość wydobywającej się z oka wydzieliny.

Zazwyczaj alergicznemu zapaleniu spojówek towarzyszy katar sienny, czasami pojawia się również kaszel, a w skrajnych przypadkach u pacjentów występują także duszności. Objawy alergicznego zapalenia spojówek podobne są do tych, które występują w zespole suchego oka, dlatego obecność dodatkowych symptomów stanowi istotny czynnik diagnostyczny.

Leczenie alergicznego zapalenia spojówek sprowadza się do stosowania leków przeciwhistaminowych, które hamują rozwój reakcji alergicznych. Ważne, aby w miarę możliwości unikać kontaktu z alergenem, który wywołuje chorobę. W tym celu można posiłkować się oczyszczaczami powietrza, które usuwają z niego grzyby, pleśnie, kurz czy pyły. Niektórzy pacjenci wykonują również delikatne okłady na oczy, jednak ze względu na to, że oparte są one na naturalnych substancjach roślinnych, nie będą najlepszym wyborem dla każdego. Warto wziąć pod uwagę, że mogą one uczulać, co tylko spotęguje reakcję alergiczną.

Zapalenie spojówek – do jakiego lekarza się udać?

W przypadku wystąpienia niepokojących objawów, pacjent powinien zasięgnąć porady lekarskiej celem dobrania odpowiedniej formy terapii. Czasami bowiem trudno jednoznacznie ocenić, co jest przyczyną choroby – może to zrobić jedynie doświadczony lekarz. Do kogo należy się udać? Zazwyczaj pacjenci w pierwszej kolejności szukają pomocy u lekarza pierwszego kontaktu. Najczęściej jest on w stanie zdiagnozować przyczynę choroby, a także dobrać właściwe leki.

Jeśli jednak zauważy dodatkowe symptomy, na przykład zmiany w budowie oka, skieruje pacjenta do lekarza okulisty. Natomiast w przypadku alergicznego zapalenia spojówek pacjent zostanie skierowany na konsultację do alergologa, gdyż w wielu sytuacjach, konieczne staje się wdrożenie odpowiednich preparatów antyhistaminowych na stałe.

Nieleczone zapalenie spojówek – skutki dla zdrowia pacjenta

Nieleczone zapalenie spojówek może przyczyniać się do znacznego pogorszenia jakości życia pacjenta, wpływa również na stan zdrowia narządu wzroku. Choroba o podłożu alergicznym lub wirusowym często mija samoistnie, jednak warto sięgnąć po specjalistyczne preparaty, które przyspieszą proces leczenia. Inaczej jest w przypadku zapalenia o podłożu bakteryjnym – tutaj konieczne staje się zastosowanie odpowiednich antybiotyków, które poradzą sobie z namnażającymi się bakteriami. W przypadku zaobserwowania u siebie pierwszych objawów zapalenia spojówek warto od razu udać się do lekarza okulisty, który pomoże dobrać właściwą formę leczenia. Dzięki temu możliwy będzie powrót do codziennych obowiązków domowych oraz zawodowych.

Zobacz inne porady ekspertów:

• Zapalenie rogówki – przyczyny, objawy, leczenie, możliwe powikłania
• Kurza ślepota – czym jest? Jakie są objawy i metody leczenia?
• Nużeniec – na czym polega badanie?
• Najpopularniejsze wady wzroku – przegląd, przyczyny, objawy, leczenie
• Podwójne widzenie (diplopia) – czym jest? Przyczyny i leczenie
• Zez – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka i metody leczenia. 
• Guzki na tarczycy – o czym świadczą i czy są groźne?
• Czym jest worek spojówkowy? Gdzie jest i jaką rolę pełni?
• Męty w oku – czym są? Skąd się biorą i jak można je wyleczyć?
• Akomodacja oka – na czym polega zaburzenie akomodacji?